Á eldra fólk að hafa það skítt?

Helgi Pétursson formaður LEB skrifar pistilinn:

„Hvað viljiði?“ var eiginlega lokaspurning sem sat eftir í mínum huga þegar stjórn Landssambands eldri borgara og Kjaranefnd sambandsins höfðu með skipulegum hætti talað vð alla sem málið varðar, - Alþingi, ríkisstjórn, sveitarstjórnir, verkalýðshreyfinguna, samtök atvinnulífsins og alla þá sem á annað borð vildu hlusta. Mánuðum saman. Þá vorum við búin að benda á óréttlæti gríðarlegra skerðinga á greiðslum frá almannatryggingum og stóra svikna loforðið um að greiðslur úr lífeyrissjóðum okkar ættu að koma sem viðbót við greiðslur úr almenna tryggingakerfinu.

Þið eruð bótaþegar

Því breyttu stjórnvöld með lagasetningu 2017 og töldu sig hafa einfaldað kerfið á þann hátt að lífeyrir væri þaðan í frá bætur og það væri stjórnvalda að ákveða upphæð bóta hverju sinni. Viðhorf núverandi stjórnvalda til eldra fólks er með þeim hætti að kynslóðir sem greitt hafa skatta og skyldur í meira en 50 ár og lyft þvi Grettistaki sem uppbygging þess samfélags sem við njótum, ættu að sætta sig við bætur í stað lífeyris sem fólk hélt að það ætti inni úr samfélagslegum sjóðum.

Raunar hafa stjórnvöld gengið svo langt að vilja minna á að „það er bara fullt eldra fólki sem hefur það bara gott“.  Því hef ég svarað: „En ekki hvað? Á eldra fólk að hafa það skítt?“

Á eldra fólk að hafa það skítt?

Í öllum þessum viðræðum hefur okkur verið tekið afskaplega vel og sýndur mikill skilningur, en efndir og úrbætur hafa engar verið. Ekki hjá neinum.

Eldra fólk hefur auðvitað enga lagalega stöðu til þess að grípa til einhverra aðgerða  til þess að fylgja kröfum sínum eftir og í því skjóli skáka stjórnvöld. Það voru því mikil vonbrigði þegar við leituðum formlega til ASI, BSRB og BHM um stuðning í tengslum við síðustu kjarasamninga, eins og gert hafði verið við kjarasamninga um langt árabil.  Verkalýðshreyfingin gerði ekkert með þessa bón okkar og þar með fór fyrir lítið áratuga aðild okkar að fagfélögum og verkalýðsfélögum með tilheyrandi milljarða greiðslum í alls kyns sjóði.

Stefnumörkun 35 þúsund félagsmanna LEB

Á málþingi um kjör eldra fólks sem LEB og kjaranefndin mun halda 2. október n.k., á Hótel Hilton Nordica,  leggjum við spilin á borðið. Allan síðast liðinn vetur og vor höfum við unnið ítarlega stefnumótun í kjaramálum sem samþykkt var á landsfundi LEB.  55 félög eldra fólks með um 35 þúsund félagsmenn hafa sameinast um þessa stefnu sem er skýr.

Mikill hluti hugsanlegra samningsaðila okkar um bætt kjör, virðist hins vegar lifa í allt annari veröld en við hin. Hér sé allt í blússandi gangi  og allir kátir. Við eldra fólk sem erum að minna á að svo sé ekki, erum auðvitað að skemma partíið.

20 þúsund manns undir eða við lágmark

Við verðum hins vegar að benda á að um tuttugu þúsund manns lifa rétt við eða undir lágmarksmörkum og þola engar óvæntar uppákomur. Bíllinn má ekki bila, allar hækkanir á vöruverði og þjónustu bitna hart á þessum hópi, ekkert má fara úrskeiðis. Þessi hópur getur ekkert veitt sér. Það er ekki mikið stuð á þeim bæjum.

Kjör og aðstæður þeirra sem verst eru sett, eru hins vegar einu ríkasta samfélagi heims til ævarandi skammar. Þetta er fólk sem hefur litlar sem engar lífeyristekjur, hefur alla tíð haft lítil laun, er að hluta til aðflutt og í miklum meirihluta konur.  En eitt auðugasta samfélag heims toppar sig auðveldlega með að láta hundrað okkar elstu bræðra og systra liggja á göngum og geymslum á sjúkrahúsum.

Við leggjum til sértækar aðgerðir fyrir þau verst settu:

• Sérstakt skattþrep / Hækkun persónuafsláttar taki fyrst og fremst til lífeyristaka
• Minni eða engar skerðingar hjá þeim sem eru undir viðurkenndu framfærsluviðmiði
• Þau lægstu fái sérstakar greiðslur sem fjari út í hlutfalli við tekjur.

Við leggum til almennar aðgerðir sem koma þeim best sem eru með lágar- og miðlungstekjur:

• Hækkun frítekjumarks í 100.000 kr. Frítekjumarkð er 25 þúsund krónur og hefur ekki hækkað síðan 2017. Kæmi þeim best sem eru með lægstan lífeyri.
• Ellilífeyrir verði aldrei lægri en lægsti kauptaxti. Hann er núna 315 þúsund, tæplega 90 þúsund undir lágmarkstaxta.
• Árlegar hækkanir lífeyris og frítekjumarka fylgi launavísitölu.

Við viljum endurskoða útreikning vegna frestunar á töku ellilífeyris, - að reikna hækkun vegna frestunar áður en lífeyrir er skertur. Við viljum að sama regla gildi við meðferð leigutekna við ákvörðun lífeyris og gert er við álagningu fjármagnstekjuskatts. Þá viljum við að  300.000 kr. frítekjumark fjármagnstekna gildi einnig gagnvart lífeyri frá almannatryggingum og að lífeyristakar njóti hækkana frá lífeyrissjóðum sem hækkun atvinnutekna.

Sjáumst á málþingi um kjör eldra fólks mánduaginn 2. Október á Hótel Nordica Hilton

Helgi Péturssonformaður Landssambands eldri borgara